Kiedy i w jakich okolicznościach Wisła zaczęła być postrzegana jako królowa polskich rzek? Jak wpływała na kształtowanie się polskiej tożsamości, na charakter państwowości i na symbolikę narodową? Jak przebiegała i czym się zakończyła rywalizacja na tym polu z innymi wielkimi rzekami Europy? - odpowiedzi m.in. na te pytania znajdziemy w najnowszej książce prof. Andrzeja Chwalby, za którą otrzymał Nagrodę Krakowskiej Książki Miesiąca Grudnia 2023.
Nagroda Krakowska Książka Miesiąca została ustanowiona przez Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie w 1995 r. dla podtrzymania i rozwoju życia literackiego i kulturalnego miasta oraz regionu. Jest wsparciem zarówno dla autorów, jak wydawców. Obejmując różne dziedziny piśmiennictwa, przyczynia się do ożywienia krakowskiej kultury. W czerwcu 2017 roku została przeniesiona do Biblioteki Kraków. Pracami jury kieruje prof. Krzysztof Zajas z Wydziału Polonistyki UJ.
"Nikt dotychczas tak nie opowiadał o Wiśle! Pionierskie, fascynujące dzieło, które zachwyci nie tylko fanów historii. Wisła jest królową polskich rzek, a polska sztuka, literatura i mitologia każą w niej widzieć kobietę. Najnowsza książka Andrzeja Chwalby jest więc... biografią kobiety. Autor wielu historycznych bestsellerów opowiada o jej wdziękach i kaprysach, o charakterystycznych cechach oraz roli, jaką odgrywa w całych dziejach Polski. Przyjrzymy się Wiśle z perspektywy przyrodniczej, historycznej i kulturowej. Poznamy jej gniew, emocje i uczucia, jakie wzbudzał wiślany krajobraz, posłuchamy związanych z nią legend. Będzie też o tym, co i jak rzeka daje i odbiera, jak nagradza i karze. (…) Oto - dosłownie! - porywająca i wciągająca biografia rzeki, która była i jest dla nas źródłem siły i życia, arterią komunikacyjną, inspiracją dla artystów, twórców i patriotów oraz wielkim narodowym symbolem - czasami nieokiełznanym i gniewnym, a kiedy indziej łagodnym i szczodrym" - czytamy w opisie Wydawnictwa Literackiego, którego nakładem ukazała się książka "Wisła. Biografia rzeki".
Janusz M. Paluch napisał w recenzji, że to bardzo ważna i potrzebna książka, która ukazuje, jak ważne są uwarunkowania geograficzne dla powstania i utrwalenia państwowości polskiej. Jego zdaniem po lekturze książki, wsiadając do kajaka lub pływającego po Wiśle statku turystycznego, inaczej spojrzymy na czasem strome brzegi, piaszczyste łachy powstające wzdłuż biegu Wisły, gdzie rzeka jeszcze nie jest uregulowana, w końcu na mosty - te stare i nowoczesne, a przede wszystkim na rozsiadłe nad królową polskich rzek piękne miasta - Sandomierz, Warszawę, Płock, Toruń, Grudziądz czy w końcu Gdańsk, w którym Wisła wpada w objęcia Bałtyku.
Wręczenie Nagrody Krakowskiej Książki Grudnia prof. Andrzejowi Chwalbie odbędzie się 21 grudnia br. w Czytelni Naukowej przy ul. Królewskiej 59 (godz. 18.00). Wydarzenie, które zostanie zorganizowane w ramach "Salonu Literackiego Biblioteki Kraków", poprowadzi prof. Krzysztof Zajas. Wstęp wolny.
Andrzej Chwalba jest emerytowanym profesorem Wydziału Historycznego UJ. Przez ponad 40 lat był związany z Instytutem Historii UJ. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Historycznego (1996-1999) oraz prorektora ds. dydaktyki (1999-2005). Jako ceniony nauczyciel akademicki stał się mistrzem i niekwestionowanym autorytetem dla kilku pokoleń swoich uczniów - historyków, którzy zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystują obecnie na różnych szczeblach kariery naukowej. Na jego bogaty i różnorodny dorobek składają się prace z zakresu mikro- i makrohistorii, dziejów Krakowa, Uniwersytetu Jagiellońskiego, demografii, urbanizacji i ekologii. Z wielkim uznaniem przyjęto jego badania związane z I wojną światową i okresem międzywojennym.
Profesor Chwalba odznaczony został m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Laurem Jagiellońskim, Nagrodą im. Klemensa Bąkowskiego i Medalem św. Krzysztofa. Jest członkiem rad i gremiów naukowych w kraju i za granicą oraz autorem wielu książek, które zdobywają liczne nagrody.
