Arcybiskup Henryk Muszyński i muzealnik Adam Bartosz odebrali 1 marca w Urzędzie Miasta Krakowa Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2018. Wyróżnienia otrzymują osoby zasłużone dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego. O wyborze nagrodzonych decyduje kapituła, której przewodniczy prof. Wojciech Nowak, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nagroda - ustanowiona 11 lat temu przez Klub Chrześcijan i Żydów "Przymierze" - jest przyznawana w 2 kategoriach: za twórczość promującą ducha dialogu i współpracy oraz za podejmowanie inicjatyw społecznych na rzecz pojednania. Jej fundatorami są Rektor UJ, Prezydent Krakowa i Gmina Wyznaniowa Żydowska w Krakowie. Patronem nagrody jest zmarły 5 marca 2004 roku ks. Stanisław Musiał, jezuita, ceniony publicysta, mądry, odważny i szlachetny duszpasterz, który konsekwentnie krytykował wszelkie przejawy antysemityzmu i ksenofobii.
Za twórczość w duchu dialogu
W pierwszej kategorii wyróżniony został abp Henryk Muszyński - profesor teologii, arcybiskup-senior archidiecezji gnieźnieńskiej. Duchowny w latach 1986-1994 z ramienia Konferencji Episkopatu Polski kierował pierwszymi oficjalnymi strukturami, których celem miał być dialog chrześcijańsko-żydowski. W tym czasie inicjował i promował też wykłady z dziedziny judaizmu na polskich uczelniach katolickich. Wiele jego działań miało charakter pionierski. To on jako pierwszy polski biskup wziął udział we wspólnej modlitwie Żydów i chrześcijan w synagodze. Był też członkiem Komitetu Budowy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
- Arcybiskup Henryk Muszyński jest człowiekiem na wiele sposobów zaangażowanym w kształtowanie przyszłości w duchu wzajemnego poszanowania, pojednania i budowania międzyreligijnej wspólnoty - podkreślił w laudacji prezydent Krakowa prof. Jacek Majchrowski i dodał, że całym swoim życiem arcybiskup Muszyński udowadnia, że jest człowiekiem dialogu. Dialogu, którego podstawą jest właśnie wzajemne zaufanie.
Laureat ze względu na stan zdrowia nie mógł osobiście odebrać wyróżnienia. W jego imieniu uczynił to były metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz. W liście skierowanym do uczestników piątkowej uroczystości przypomniał o trudnych początkach dialogu pomiędzy Polakami a społecznością żydowską.
"Najpierw trzeba było znaleźć partnerów tego dialogu. Następnie przezwyciężyć wiele uprzedzeń po obu stronach. Dzięki ścisłej współpracy z kardynałem Franciszkiem Macharskim, a także przez życzliwą i otwartą postawę niestrudzonego promotora i orędownika żydowskiego - papieża Jana Pawła II dialog ten mógł rozpocząć się i być owocnie kontynuowany. Nie jest oczywiście przypadkiem, że ta misja rozpoczęła się od wydania książki Żydzi i judaizm w dokumentach Kościoła i nauczaniu Jana Pawła II. Dzięki pomocy Ducha Świętego oraz życzliwemu wsparciu wielu ludzi zarówno z jednej, jak i z drugiej strony proces realnego poznania i zrozumienia w wymiarze dialogu chrześcijańsko-żydowskiego pogłębiał się ustawicznie. Z czasem wyrastało także wzajemne zaufanie i ożywiały się zakresy wspólnego dialogu" - napisał abp Henryk Muszyński.
Inspirująca działalność ks. Stanisława Musiała
Sylwetkę drugiego laureata przedstawił w laudacji rektor UJ prof. Wojciech Nowak. W tym roku za działalność społeczną nagrodzono Adama Bartosza, który jako wieloletni dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie szczególnie intensywnie zajmował się upowszechnianiem wiedzy o historii galicyjskich Żydów oraz ich Zagładzie. Prof. Wojciech Nowak wymienił wiele wymiernych efektów działalności laureata. Adam Bartosz opracował m.in. 2 szlaki turystyczne po żydowskich zabytkach miasta i po tamtejszym kirkucie. Ma na swoim koncie również kilkadziesiąt artykułów o tematyce żydowskiej, a także wiele publikacji książkowych.
- W swojej pracy Adam Bartosz inspiruje się działalnością ks. Stanisława Musiała. Kieruje ją w stronę badań i upamiętniania dziejów Żydów w Polsce, w szczególności w regionie tarnowskim oraz edukacji i poprawy wzajemnych relacji polsko-żydowskich. Także zainteresowanie Romami i ich kulturą daje mu pozycję wybitnego specjalisty w tej dziedzinie, który w sposób wyjątkowy przyczynia się do sukcesywnego likwidowania różnic społecznych i kulturowych oraz pokonywania barier niezrozumienia pomiędzy Polakami i Romami - powiedział rektor UJ.
Adam Bartosz, dziękując za wyróżnienie, mówił o działaniach Komitetu Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie, któremu przewodniczy. Pod koniec czerwca br., dzięki jego staraniom i uzyskanej dotacji z Unii Europejskiej, zostanie otwarta po remoncie miejscowa nekropolia żydowska - jedna z najstarszych na południu Polski. Na powierzchni 3,2 ha znajduje się ok. 4 tys. zachowanych nagrobków. Najstarszy z nich pochodzi z 1677 roku i upamiętnia kaznodzieję Chaima, syna Icchaka. Szczególnym miejscem jest też masowa mogiła zamordowanych Żydów z tarnowskiego getta oraz kwatera wojskowa z okresu I wojny światowej.
Każdego roku kapituła Nagrody im. ks. Stanisława Musiała upamiętnia pośmiertnie osobę zaangażowaną w dialog chrześcijańsko- i polsko-żydowski. Tym razem wybór padł na zmarłego 20 lat temu red. Jerzego Turowicza - dziennikarza i publicystę, redaktora naczelnego "Tygodnika Powszechnego" (1945-1953 i 1956-1999), kawalera Orderu Orła Białego.