Herb Uniwersytetu Jagiellońskiego – dwa skrzyżowane złote berła na błękitnej tarczy zwieńczonej koroną jest powszechnie znany i widoczny w wielu miejscach na uniwersytecie – począwszy od oficjalnych dokumentów po tablice informacyjnie i pamiątkowe. Wystarczy jednak podnieść nieco wzrok i zobaczymy, że herbów zdobiących budynki jest więcej. Ich znaczenia i celu umieszczenia nie zawsze się domyślamy.
Wygląd herbu naszej uczelni opisuje Statut Uniwersytetu Jagiellońskiego w dziale „Tradycja i zwyczaje". Najważniejszy znak uniwersytetu kształtował się przez wieki, wiadomo jednak, że używany był już w końcu XV wieku. Początkowo tarcza miała kolor czerwony, a herb nie posiadał korony, która pojawia się dopiero na początku XVII wieku. Kolor tarczy zmieniał się – raz był czerwony, raz niebieski, a obecna barwa ustalona została w drugiej połowie XIX wieku. Kształt bereł wzorowany jest na XV wiecznych Berłach Uniwersyteckich, korona zaś odpowiada kształtem koronie grobowej Kazimierza Wielkiego, fundatora krakowskiej akademii.
Statut UJ stanowi, że „z okazji szczególnie uroczystej można także używać tradycyjnego herbu Uniwersytetu z ukoronowanym białym orłem na czerwonym polu, z półpostacią św. Stanisława ponad tarczą". Święty przedstawiony jest w stroju pontyfikalnym, w lewej ręce trzyma pastorał, prawą podniesioną ma w geście błogosławieństwa. Podobny znak umieszczony był na historycznej pieczęci, która powstała po odnowieniu uniwersytetu w 1400 roku. Napisy na pieczęci wiążą orła z postacią króla Władysława Jagiełły, wykonawcy testamentu królowej Jadwigi, na mocy którego odnowiono akademię, za patrona wszechnicy uważając natomiast św. Stanisława.
Herb ze św. Stanisławem możemy zauważyć na szczycie fasady Collegium Novum UJ, a także sąsiedniego Collegium Witkowskiego. Wsparty na siedmiu ostrołukowych portalach ryzalit Collegium Novum prezentuje całą galerię herbów.
Nad wysokimi oknami auli uniwersyteckiej, na środku widzimy herb Polski – orła w koronie. Po jego lewej stronie umieszczono herb Andegawenów, z dynastii których wywodziła się królowa Jadwiga, odnowicielka uniwersytetu. Jeszcze dalej na lewo widnieje herb fundatora – Kazimierza Wielkiego. Po prawej stronie widzimy Pogoń, herb Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz herb papieża Urbana V, który w 1364 roku wydał bullę powołującą do życia krakowskie Studium Generale.
Poniżej, nad oknami umieszczone zostały herby możnowładców z czasów pierwszego Jagiellona. Od lewej widzimy kolejno: herb Bróg biskupa krakowskiego Piotra Wysza, który był egzekutorem testamentu królowej Jadwigi.
Następnie herb Śreniawa biskupa kujawskiego Mikołaja Kurowskiego.
Potem herb Topór kasztelana krakowskiego Jaśka z Tęczyna (drugi egzekutor testamentu królowej).
Kolejne herby to Pilawa podkanclerzego Klemensa z Moskorzewa
i na 
końcu Leliwa, herb królowej Elżbiety z Pilczy Granowskiej, która była żoną Władysława Jagiełły i dobrodziejką uniwersytetu.
Gdy przeniesiemy się pod Collegium Maius UJ od strony ulicy św. Anny, nad zrekonstruowanym barokowym portalem zobaczymy imponujący świeżo odnowiony fryz heraldyczny.
Największy herb, pierwszy z lewej, wiąże się z XV-wiecznym kanclerzem krakowskiego Uniwersytetu kardynałem Fryderykiem Jagiellończykiem, którego godność symbolizują kapelusz kardynalski i mitra biskupia. Przesuwając wzrok w prawą stronę, od góry widzimy herb Habsburgów, którym posługiwała się matka kardynała Elżbieta Rakuszanka, a następnie polskiego Orła i litewską Pogoń. W niższym rzędzie, od lewej widnieją herby kolejnych kanclerzy krakowskiej akademii: Szembek prymasa Stanisława Szembeka i Pomian biskupa Kazimierza Łubieńskiego. Zwieńczenie boniowanej, paradnej bramy zdobi barokowy herb naszej Almae Matris.
na podstawie:
dr hab. Zenon Piech, prof. UJ, "Znaki Uniwersytetu Jagiellońskiego"
Michał Rożek, "Przewodnik po zabytkach Krakowa"
zdjęcia: Anna Wojnar, Mariusz Kopiejka
