Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Wiadomości

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Odsłonięto tablicę pamięci profesora Karola Olszewskiego

Odsłonięto tablicę pamięci profesora Karola Olszewskiego

"W tym budynku, w styczniu 1896 roku profesor Karol Olszewski wykonał pierwsze polskie badania rentgenowskie dając początek polskiej radiologii" - przypomina napis widniejący na tablicy upamiętniającej osobę i działalność wybitnego chemika i kriogenika. Jej uroczystego odsłonięcia dokonano w środę 1 czerwca. Nową tablicę autorstwa prof. Jerzego Nowakowskiego z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych wmurowano w elewację Collegium Wróblewskiego.

- Nauka bez reszty wypełniała jego życie, niewiele miejsca zostawiając na życie prywatne. Nie założył rodziny. Nawet swoje oszczędności przekazał pośmiertnie na rozwój badań naukowych w dziedzinie kriogeniki. Był człowiekiem o szerokich horyzontach dlatego od razu zrozumiał wagę odkrycia Roentgena. Dzięki niemu w murach Uniwersytetu Jagiellońskiego narodziła się polska radiologia - wspomina wybitną postać prof. Wojciech Nowak, rektor UJ.

Za uhonorowanie dokonań wielkiego naukowca, jakim był Karol Olszewski w dziedzinie radiologii, władzom UJ podziękował prezes Polskiego Lekarskiego Towarzystwa Radiologicznego prof. Marek Sąsiadek. Przyznał, że dla środowiska radiologicznego kultywowanie tradycji i podkreślanie faktu, że polska radiologia rozpoczęła działalność jako jedna z pierwszych na świecie jest niezwykle ważne.

- Warto podkreślić, że pierwszym Polakiem wykonującym badania radiologiczne był naukowiec zajmujący się chemią, a także fizyką. Jest to tym bardziej istotne, że znajomość praw fizyki jest niezwykle ważna w zrozumieniu zjawisk występujących w diagnostyce obrazowej, a wręcz w codziennej pracy radiologa - mówi.

Karol Olszewski urodził się 29 stycznia 1846 r. we wsi Broniszów pod Tarnowem w rodzinie ziemiańskiej. W latach 1866-1871 studiował chemię na UJ. Następnie kontynuował naukę w Heidelbergu. Nominację na profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1876 roku.

W 1883 roku, wspólnie z profesorem fizyki Zygmuntem Wróblewskim, rozpoczął badania nad skraplaniem tzw. gazów trwałych, otrzymując ciekły tlen, azot i tlenek węgla w stanie statycznym. W następnym roku dokonał skroplenia wodoru w stanie dynamicznym oraz wyznaczył jego parametry krytyczne. W 1890 r. skonstruował aparaturę do skraplania gazów pozwalającą na wylewnie skroplonego gazu i przez pewien czas osiągał najniższą na świecie temperaturę (-225°C). Sławę wybitnego kriogenika uzyskał dzięki badaniom nad skraplaniem i zestalaniem gazów oraz badaniem ich właściwości w niskich temperaturach. Konstruował aparaty do skraplania powietrza i wodoru nabywane przez wiele laboratoriów w Europie i USA.

Zajmował się również analizą wód mineralnych, studziennych i rzecznych dla Krakowa i okolic. Był chemikiem sądowym. Wspólnie z prof. Alfredem Obalińskim wykonał pierwsze na ziemiach polskich kliniczne zdjęcie rentgenowskie (1896 r.). Był kierownikiem I Zakładu Chemicznego UJ (1891-1915), członkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, członkiem Praskiej Akademii Umiejętności, przewodniczącym III Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności i członkiem honorowym wielu towarzystw naukowych.

W okresie profesury Karola Olszewskiego chemia na Uniwersytecie Jagiellońskim osiągnęła światowy poziom, a on sam międzynarodową sławę. Był dwukrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki (1904 i 1913) oraz do Nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1913).

W swoim testamencie zapisał 140 tys. koron na popieranie badań w dziedzinie niskich temperatur. Jego skraplarki i przyrządy stanowiły narodziny Muzeum Zabytków Przyrodniczych UJ, obecnego Muzeum UJ w Collegium Maius. Zmarł 25 marca 1915 r. w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

Polecamy również
Uniwersytet Jagielloński uczcił pamięć współautora Konstytucji 3 Maja

Uniwersytet Jagielloński uczcił pamięć współautora Konstytucji 3 Maja

Upamiętnienie 40. rocznicy śmierci Karola Estreichera młodszego

Upamiętnienie 40. rocznicy śmierci Karola Estreichera młodszego

Politolog z UJ z nową rolą w <span lang="en">International Studies Association</span>

Politolog z UJ z nową rolą w International Studies Association

W wieku 79 lat zmarł profesor Władysław Miodunka

W wieku 79 lat zmarł profesor Władysław Miodunka

Widok zawartości stron Widok zawartości stron