"Zmiany nazw ulic i spory o pamięć kulturową w krajobrazie semiotycznym Chorwacji i Słowenii po 2004 roku" to tytuł projektu, który zrealizuje dr Piotr Mirocha z Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Naukowiec zdobył grant na badania pilotażowe w Miniaturze 6 Narodowego Centrum Nauki (NCN) i jest jedynym przedstawicielem społeczności akademickiej UJ na 2. liście rankingowej tego konkursu.
Punktem wyjścia dla działania są nowe zjawiska w krajobrazie semiotycznym Chorwacji i Słowenii - zmieniające się nazwy ulic o charakterze pamiątkowym. W 2017 jeden z głównych placów Zagrzebia, dotąd pl. Marszałka Tity, przemianowany został na pl. Republiki Chorwacji. W Lublanie al. Tity wróciła na plany miasta w 2009 roku, ale już w 2011 r. słoweński Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności nazwy z ustawą zasadniczą. Zmiany nazw ulic i placów upamiętniających prezydenta realnosocjalistycznej Jugosławii miały też miejsce w chorwackim Szybeniku, Karlovcu, Varaždinskich Toplicach, Zaprešiciu czy Murskim Središću, a w Słowenii w uzdrowisku Radenci.
Przedmiotem badań pilotażowych dr. Piotra Mirochy są zmieniane nazwy ulic w przestrzeni fizycznej analizowanych miejscowości w ujęciu synchronicznym i diachronicznym. To pierwsze podejście znajdzie przejaw w dokumentacji fotograficznej skoncentrowanej na relacjach badanych nazw ulic w 8 miastach Chorwacji i Słowenii z przestrzenią miejską. Udokumentowane zostaną szyldy publiczne i prywatne, tablice pamiątkowe i inne napisy w przestrzeni publicznej na przebiegu przemianowanej ulicy lub placu, a także na trasie łączącej badany odonim z centralnym punktem miejscowości. Zebrany materiał dokładnie uwidoczni czynniki, tj. ranga miejsc będących przedmiotem spornego upamiętnienia (wielkość, centralność, lokalizacja ważnych obiektów użyteczności publicznej), a także pozostałości starego krajobrazu semiotycznego. Z kolei diachroniczny aspekt badań stanowić będzie kwerenda archiwalnych planów miejscowości czy przewodników turystycznych wydanych głównie przed 1991 rokiem, która zostanie przeprowadzona w bibliotekach narodowych i uniwersyteckich w Zagrzebiu i Lublanie.
Ostatecznie zebrany materiał zostanie szczegółowo opisany i zinterpretowany, a na jego podstawie przygotowany zostanie artykuł naukowy. Przedstawiona konfrontacja założeń badań nad krajobrazami semiotycznymi dotyczących roli materialności znaku dla jego funkcjonowania i fizycznej (nie)obecności kontrowersyjnych pamiątkowych nazw ulic w przestrzeni publicznej Chorwacji i Słowenii stanowić będzie o innowacyjności efektów działania. Pozwolą one również na kontynuację badań w ramach późniejszych projektów, rozszerzoną m.in. o bazę materiałową ze źródeł prawnych ze wszystkich gmin miejskich obu państw oraz pogłębioną interpretację kulturoznawczą.
Dr Piotr Mirocha jest absolwentem filologii serbskiej i filologii chorwackiej w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ (IFS UJ ) w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych. Ukończył także studia nauczania języka polskiego jako obcego w Katedrze Języka Polskiego jako Obcego na Wydziale Polonistyki UJ. W ubiegłym roku obronił pracę doktorską "Pojęcie Europy i jego profile w chorwackich i serbskich dyskursach medialnych po 2007 roku" napisaną pod kierunkiem prof. Macieja Czerwińskiego. Interesuje się analizą dyskursów politycznych (zwłaszcza wspieraną przy użyciu metod językoznawstwa korpusowego), kulturowym i politycznym uwarunkowaniem użycia języka w nowoczesnej i współczesnej Europie Południowo-Wschodniej (m.in. w XIX-wiecznym nacjonalizmie serbskim, jugosłowiańskim socjalizmie realnym, procesach europeizacji w państwach postjugosłowiańskich), a także semiotyką i społecznym uwikłaniem architektury i przestrzeni miejskiej. Autor kilkunastu artykułów i recenzji naukowych. Od 2018 roku prowadzi zajęcia w IFS UJ.
Celem konkursu Miniatura jest wspieranie działań naukowych prowadzących do przygotowania przyszłego projektu badawczego planowanego do złożenia konkursach NCN lub innych konkursach ogólnokrajowych i międzynarodowych. W jego 6. edycji można uzyskać finansowanie w wysokości od 5 tys. do 50 tys. zł, a budżet całego konkursu wynosi 20 mln złotych. Środki te rozdzielane są proporcjonalnie przez cały okres naboru, a wniosek może zostać zakwalifikowany do finansowania tylko wtedy, gdy mieści się w puli środków przeznaczonych na dany miesiąc. NCN zwraca uwagę, by w związku z dużą liczbą wniosków składanych zazwyczaj w ostatnim miesiącu naboru, nie odkładać decyzji o udziału w konkursie na ostatnią chwilę. Nabór wniosków w konkursie jest prowadzony w trybie ciągłym i potrwa do 31 lipca br.
