Dr hab. Marcin Szwed z Wydziału Filozoficznego UJ to jeden z trojga tegorocznych laureatów Nagrody Narodowego Centrum Nauki. Kapituła konkursowa nagrodziła go za prowadzone na dużą skalę badania nad plastycznością mózgu u osób z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Uroczysta gala wręczenia statuetek odbyła się 12 października w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w krakowskich Sukiennicach. Każdy z zwycięzców otrzyma 50 tysięcy złotych.
Nagroda NCN została ustanowiona w celu wspierania młodych badaczy. Jej laureatem może zostać uczony do 40. roku życia. Wyróżnienia są przyznawane za wybitne osiągnięcia w ramach badań podstawowych - prac eksperymentalnych i teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. W konkursie uwzględniano projekty prowadzone w polskich jednostkach naukowych i udokumentowane publikacjami, również afiliowanymi w Polsce.
Tegoroczni zwycięzcy zostali wyłonieni spośród 49 kandydatur nadesłanych przez wybitnych przedstawicieli nauki. Każdy z uprawnionych mógł wskazać tylko jednego naukowca. Niektórzy badacze nominowani byli przez kilka osób równocześnie.
- Narodowe Centrum Nauki jest tą instytucją finansującą badania naukowe w Polsce, która robi to w sposób najbardziej konkurencyjny. Naszym najważniejszym mottem jest doskonałość naukowa. Do tej pory przeznaczyliśmy do finansowania niemal 12 tysięcy projektów. Z roku na rok budżet NCN zdecydowanie wzrasta. Bardzo cieszymy się, że nasza działalność jest doceniana zarówno przez środowisko naukowe, jak i przez decydentów - mówi dyrektor NCN prof. Zbigniew Błocki.
Nagroda przyznawana jest w trzech obszarach badawczych. Dr hab. Marcin Szwed otrzymał ją w dziedzinie nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. Kapituła konkursowa uhonorowała go za prowadzone na dużą skalę badania nad plastycznością mózgu u osób z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Zespołowi, którym kieruje, udało się przełamać utrwalone w nauce tezy o podziale mózgu na osobne części zmysłowe.
- Miało mnie tu nie być. Planowałem swoją karierę naukową rozwijać w Marsylii. Mój powrót do Krakowa wiązał się bezpośrednio z powstaniem Narodowego Centrum Nauki, któremu dziękuję nie tylko za szczodre wsparcie moich badań, ale również za odwagę i zrozumienie. Mój projekt pierwotnie miał dotyczyć wpływu uczenia wzrokowego na korę mózgową. W trakcie realizacji tego grantu doszliśmy do wniosku, że warto byłoby tę korę zgłębiać także dotykiem. Mimo że na tak szeroki zakres badań nie mieliśmy wystarczających środków, NCN zaakceptował tę zmianę i zwiększył nasz budżet. Utwierdza mnie to w przekonaniu, że można wrócić do Polski i robić tu fajną naukę. Ta nagroda to też docenienie zespołu fantastycznych ludzi, z którymi mam przyjemność pracować - mówi dr hab. Marcin Szwed.
Laureatką w obszarze nauk o życiu została dr hab. Katarzyna Starowicz-Bubak z Instytutu Farmakologii PAN. Do jej osiągnięć należy określenie roli układu endokanabinoidowego w rozwoju i terapii bólu przewlekłego oraz opracowanie nowego podejścia farmakologicznego w leczeniu bólu związanego z osteoartozą. Z kolei w dziedzinie w nauk ścisłych i technicznych nagrodzono prof. Mikołaja Bojańczyka z Instytutu Informatyki Uniwersytetu Warszawskiego. Kapituła doceniła jego badania w zakresie informatyki teoretycznej, teorii automatów i logiki.
Nagroda NCN po raz pierwszy została przyznana w maju 2013 roku podczas uroczystości odbywającej się w ramach Dni NCN na Śląsku. Kolejne edycje mają miejsce w Krakowie. Dr hab. Marcin Szwed jest jej drugim laureatem z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W ubiegłym roku uhonorowano nią prof. Wiesława Babika z Instytutu Nauk o Środowisku, któremu przyznano to wyróżnienie za badania nad ewolucją adaptatywną zwierząt ze szczególnym uwzględnieniem zmienności genów MHC.
Narodowe Centrum Nauki jest agencją wykonawczą powołaną do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, czyli prac eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.