Narodowe Centrum Nauki (NCN) rozstrzygnęło 11. edycję konkursów Opus, Sonata i Preludium, a także 2. edycję konkursu Polonez. Nagrodzonych w nich zostało 116 uniwersyteckich naukowców, którzy otrzymają 60,1 mln zł. Łącznie NCN sfinansuje 1090 projektów, na realizację których przekaże ponad 494 mln zł.

Opus, Sonata i Preludium to sztandarowe konkursy NCN przeznaczone dla szerokiego grona naukowców zajmujących się badaniami podstawowymi. Ogłaszane 2 razy do roku nieodmiennie cieszą się największym zainteresowaniem wśród badaczy. Nie inaczej było w przypadku jedenastej edycji, do której nadesłano łącznie 3783 wnioski.

- Ponownie obserwujemy wzrost współczynnika sukcesu, to jest proporcji wniosków złożonych do nagrodzonych. Tym razem w przypadku konkursów Opus 11, Sonata 11 i Preludium 11 wyniósł on 28 proc., czyli o 4 punkty procentowe więcej niż w poprzedniej edycji. To jeden z efektów zwiększenia naszego budżetu na ten rok o ponad 100 mln zł, a przede wszystkim planów kolejnego zwiększenia o prawie 150 mln zł w 2017 roku. Mamy nadzieję, że ta tendencja utrzyma się i z czasem osiągniemy wskaźnik sukcesu na poziomie około 30 proc. Taka proporcja umożliwia finansowanie znacznej liczby projektów, przy zachowaniu wysokiego poziomu nagradzanych prac i konkurencyjności całej procedury - komentuje prof. Zbigniew Błocki, dyrektor NCN.

W konkursie Opus mogą startować wszyscy naukowcy, niezależnie od stażu i stopnia naukowego. Uzyskane środki mają również szerokie zastosowanie. Można je przeznaczyć na stworzenie zespołu badawczego oraz zakup aparatury potrzebnej do realizacji badań, dlatego Opus jest najpopularniejszym konkursem w ofercie NCN. W 11. edycji 49 naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskało finansowanie na łączną kwotę 42,3 mln zł.

Sonata to konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy doktora, uzyskany do 7 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem. Uzyskane finansowanie pozwala badaczom rozpoczynającym karierę naukową na prowadzenie innowacyjnych badań z wykorzystaniem nowoczesnej aparatury lub oryginalnego rozwiązania metodologicznego. Tym razem w konkursie wyłoniono 32 zwycięskie, uniwersyteckie projekty, na których realizację NCN przeznaczy 12,7 mln zł.

Dla osób na najwcześniejszym etapie kariery naukowej, nie posiadających jeszcze stopnia naukowego doktora, przeznaczony jest konkurs Preludium. Startują w nim przede wszystkim doktoranci, którzy mają możliwość samodzielnego pokierowania projektem badawczym. Wnioski nadesłało 1196 badaczy, a finansowanie o łącznej wysokości 3,3 mln zł otrzyma 33 z UJ.

Ostatni z rozstrzygniętych konkursów ma inny charakter. Polonez jest adresowany do naukowców z zagranicy, którzy chcieliby prowadzić badania naukowe w Polsce. Laureaci programu otrzymają środki umożliwiające działalność naukową oraz przeprowadzkę do kraju wraz z rodziną, a także zostaną objęci programem szkoleń rozwijających różnorodne kompetencje. W drugiej, a zarazem przedostatniej edycji, 2 badaczy będzie miało możliwość pracować Uniwersytecie Jagiellońskim: dr Shino Goto w Małopolskim Centrum Biotechnologii UJ i dr Luca Quaroni na Wydziale Chemii UJ. Na sfinansowanie ich projektów przeznaczono 1,81 mln zł.

W konkursach NCN startować mogą przedstawiciele wszystkich dyscyplin naukowych. W tej edycji najwyższe finansowanie - 1 165 326 zł - w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce otrzymał dr hab. Marcin Szwed z Wydziału Filozoficznego UJ, tegoroczny laureat Nagrody Narodowego Centrum Nauki. W ramach projektu krakowscy psychologowie przebadają mózgową reprezentację liczb u osób czytających zarówno liczby arabskie, jak i liczby w dotykowym alfabecie Braille’a. W obszarze nauk o życiu największe fundusze (2 193 900 zł) zdobył zespół prof. Jana Potempy z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ z projektem Charakterystyka struktury i funkcji nowoodkrytych, unikatowych inhibitorów proteaz. Głównym celem badań jest charakterystyka struktury atomowej i funkcji poszczególnych inhibitorów w kontekście roli, jaką mogą spełniać w formowaniu i patogenności płytki nazębnej, jako białka kontrolujące proteolizę w płytce nazębnej. Spośród przedstawicieli nauk ścisłych i technicznych najwyższy grant w wyskości 1 255 550 zł otrzymał prof. Wojciech Gawlik z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Autorzy projektu badają możliwości umieszczenia diamentów z wakancjami azotowymi we włóknach optycznych oraz zapisu i odczytu zawartej w nich w postaci określonego spinu informacji kwantowej. Wszystkie 3 wnioski zostały zgłoszone do konkursu Opus 11.

Listy rankingowe projektów zakwalifikowanych do finansowania znajdują się na stronie ncn.gov.pl.

Narodowe Centrum Nauki jest agencją wykonawczą powołaną do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, czyli prac eksperymentalnych lub teoretycznych podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.

Statystyki konkursów Opus 11, Sonata 11, Preludium 11, Polonez 2