Fundacja na rzecz Nauki Polskiej (FNP) po raz 25. przyznała Nagrody FNP, które cieszą się opinią najważniejszego wyróżnienia naukowego w Polsce. Laureatami zostało 4 wybitnych polskich uczonych - profesorowie Jan Kozłowski i Józef Spałek z Uniwersytetu Jagiellońskiego, prof. Marek Samoć z Politechniki Wrocławskiej i prof. Bogdan Wojciszke z Uniwersytetu SWPS. Uroczystość wręczenia nagród odbyła się 8 grudnia br. na Zamku Królewskim w Warszawie.

Nagrody FNP przyznawane są za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają Polsce znaczące miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata. Wysokość nagrody wynosi 200 tys. zł.

Prof. Jan Kozłowski z Instytutu Nauk o Środowisku Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ został nagrodzony przez FNP w obszarze nauk o życiu i o Ziemi za sformułowanie i eksperymentalną weryfikację teorii wyjaśniającej różnorodność strategii życiowych organizmów jako efektu optymalnej alokacji zasobów.

"Teoria wyjaśnia ogromne zróżnicowanie czasu dojrzewania, wielkości ciała osobników dorosłych i budujących je komórek, jak również długości życia organizmów żywych. Pozwala przewidywać, w jakich warunkach zwierzęta rosną intensywnie po osiągnięciu dojrzałości, a w jakich nie. Wyjaśnia także, dlaczego niektóre gatunki składają wiele małych jaj, a inne niewiele dużych. W zależności od strategii życiowej organizmy różnie lokują zasoby, czyli - stosując terminologię ekonomiczną - optymalnie inwestują je we wzrost, rozmnażanie i utrzymanie w dobrej formie ciała. Najlepszy sposób lokowania dla danego gatunku zależy od zasobności środowiska w pokarm i od ryzyka śmierci" - czytamy w komunikacie FNP.

Fundacja nagrodziła również prof. Józefa Spałka z Instytutu Fizyki im. Mariana Smoluchowskiego Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ. Laureat otrzymał to wyróżnienie w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za badania układów silnie skorelowanych, a w szczególności za sformułowanie modelu t-J.

"Wybitny wkład do świata fizyki prof. Józef Spałek wniósł w 1977 r., kiedy to opracował Model t-J. Jest to standardowy model w teorii układów silnie skorelowanych elektronów. Silne korelacje między elektronami stanowią podstawę wyjątkowych właściwości fizycznych takich układów, jak niekonwencjonalne (wysokotemperaturowe) nadprzewodnictwo i nowe fazy kwantowe" - informuje Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.

Nagrody wręczyli laureatom prezes FNP prof. Maciej Żylicz oraz przewodniczący Rady FNP prof. Leon Gradoń. W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele władz państwowych, naukowych oraz reprezentanci środowiska naukowego.

Kandydatów do Nagrody FNP, zgodnie z jej regulaminem, zgłaszać mogą wybitni przedstawiciele nauki zaproszeni imiennie przez Zarząd i Radę Fundacji. Rolę Kapituły konkursu pełni Rada Fundacji, która dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych recenzentów i ekspertów oceniających dorobek kandydatów. Nagrody są przyznawane w czterech obszarach: nauk o życiu i o Ziemi, nauk chemicznych i o materiałach, nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich oraz nauk humanistycznych i społecznych.

Na zdjęciu od lewej: prof. B. Wojciszke, prof. J. Spałek, prof. M. Samoć, prof. J. Kozłowski / fot. Mat. prasowe FNP